Τελευταία ενημέρωση: 6 Απριλίου, 2022
Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία και ανομοιογένεια μεταξύ των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με αυτή. Για το λόγο αυτό μιλάμε σήμερα για «διαταραχή του φάσματος του αυτισμού» (Autism spectrum disorder, ASD). Ο αυτισμός δεν είναι μια διαταραχή που τη γνωρίσαμε πρόσφατα, παλαιότερα όμως στα άτομα με αυτισμό δινόταν η διάγνωση της ψυχικής διαταραχής. Ο όρος «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον ψυχίατρο Bleuler το 1908. Ετυμολογικά η λέξη «αυτισμός» έχει τις ρίζες του στην ελληνική λέξη «εαυτός» και ουσιαστικά δηλώνεται η απομόνωση του ατόμου στον εαυτό του. Επιδημιολογικά, στις έρευνες αναφέρεται ότι ο αυτισμός εμφανίζεται στα παιδιά σε ένα ποσοστό 1-3% και είναι κατά πέντε φορές πιο συχνός στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Η αιτία εμφάνισης αυτισμού σε ένα παιδί δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη, με τις περισσότερες έρευνες να κάνουν λόγο για διαταραχή πολυπαραγοντικής αιτιολογία και για συνέργεια βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Σύμφωνα με έρευνες, ο τρόπος που διασυνδέονται τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο είναι διαφορετικός στα άτομα με αυτισμό καθώς και η μετάδοση των πληροφοριών μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου.
Γενικά, παιδιά ή ενήλικοι στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να εμφανίζουν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, να εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή και περιορισμένα ενδιαφέροντα. Σε κάθε άτομο με αυτισμό τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ως προς το είδος και τη σοβαρότητά τους, όπως διαφορετικά μπορεί να είναι και τα συμπτώματα στο ίδιο το άτομο από ηλικία σε ηλικία.
Οι γονείς συνήθως παρατηρούν τα πρώτα σημάδια στα παιδιά τους κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων χρόνων της ζωής τους. Σημάδια σε ένα βρέφος που μπορεί να αποτελέσουν ενδείξεις αυτισμού είναι η απουσία έκφρασης ευχαρίστησης ή και χειρονομιών και η απουσία λέξεων με νόημα μέχρι και την ηλικία των δύο ετών. Επίσης, ενδείξεις αυτισμού είναι η απουσία βλεμματικής επαφής κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση, η μη εστίαση προσοχής ή και η μη ανταπόκριση στο άκουσμα του ονόματός του. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις μελών του σώματος ή αντικειμένων, οι άκαμπτες ρουτίνες ή και το εμμονικό ενδιαφέρον για συγκεκριμένα αντικείμενα, αποτελούν επιπρόσθετες ενδείξεις στη συμπεριφορά ενός παιδιού. Τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να εμφανίζουν και αισθητηριακές δυσκολίες, όπως τροφική επιλεκτικότητα, ευαισθησία σε απτικά, οπτικά ή και ακουστικά ερεθίσματα και διαταραχές στον ύπνο.
Λόγω της ποικιλομορφίας της διαταραχής αυτής η διάγνωση δίνεται κατόπιν αξιολόγησης του ατόμου από μια ομάδα ειδικών διαφορετικών ειδικοτήτων, κατάλληλα εκπαιδευμένων και εξειδικευμένων. Η πρώιμη παρέμβαση σε κατάλληλα πλαίσια είναι σημαντική για τα παιδιά που διαγιγνώσκονται στο φάσμα του αυτισμού με σκοπό την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων και των δυσκολιών τους έτσι ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπός τους στη ζωή και τη λειτουργικότητά τους. Η γνώση, η κατανόηση της διαταραχής, η κατάλληλη διαχείριση από την πλευρά της οικογένειας και η διασφάλιση της ποιότητας ζωής της οικογένειας, είναι εξίσου σημαντικοί στόχοι των παρεμβάσεων. Η κατανόηση της νευροδιαφορετικότητας και η αποδοχή της διαταραχής από το κοινωνικό σύνολο καθώς και η προσαρμογή των δομών και υπηρεσιών ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες όλων, αποτελούν κρίσιμες αλλαγές για την αύξηση της λειτουργικότητας, την ενσωμάτωση και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με αυτισμό. Σε διαφορετικό βαθμό το καθένα, τα άτομα με αυτισμό μπορούν να είναι αυτόνομα και συχνά εμφανίζουν ξεχωριστές ικανότητες.
Βασιλική Μπατζιφώτη,
Λογοθεραπεύτρια
Δείτε παρακάτω το ακόλουθο εξαιρετικό βίντεο για τον αυτισμό: