Τελευταία ενημέρωση: 29 Ιανουαρίου, 2021

Ο λόγος αποτελεί για το παιδί που αναπτύσσεται μία θεμελιώδη λειτουργία που του επιτρέπει να επικοινωνεί, να σκέφτεται, να μαθαίνει, να εκφράζει και να ικανοποιεί τις ανάγκες και επιθυμίες του. Συμβάλλει στη συναισθηματική του ολοκλήρωση και στην κοινωνικοποίησή του. Οι διαταραχές του λόγου και της ομιλίας μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την εξέλιξη του παιδιού σε όλους αυτούς τους τομείς.

 
Ποιες ενδείξεις στη συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να σημαίνουν διαταραχή του λόγου ή της ομιλίας;

Ένδειξη μπορεί να είναι ότι το παιδί:

• Δεν κατανοεί πάντα αυτό που ακούει, δεν αντιδρά κατάλληλα σε οδηγίες ή δεν ανταποκρίνεται στις προσπάθειες που κάνει ο συνομιλητής του να επικοινωνήσει μαζί του.
• Μιλά “μωρουδίστικα” και η ομιλία του δεν έχει “καθαρίσει”. Πρόσωπα που δεν το βλέπουν συχνά δεν το καταλαβαίνουν.
• Η άρθρωσή του δεν έχει ακρίβεια και ορισμένες φορές ακούγεται σαν να “μασάει” τις λέξεις.
• Δεν έχει λεξιλόγιο το ίδιο πλούσιο με άλλα παιδιά της ηλικίας του. Παρότι είναι σε ηλικία που πηγαίνει σε παιδικό σταθμό κάνει φράσεις μόνο με δύο-τρεις λέξεις χωρίς να χρησιμοποιεί άρθρα, προθέσεις, ή άλλα γραμματικά στοιχεία ή δε συντάσσει σωστά.
• Δε δείχνει σημεία επικοινωνίας με το περιβάλλον. Δεν αντιδρά σε ήχους.
• Κάνει στερεοτυπικές, μονότονες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις του σώματος, των άκρων ή του κεφαλιού. Δεν εδραιώνει βλεμματική επαφή με πρόσωπα ή αντικείμενα. Το παιχνίδι του είναι μηχανικό και δεν έχει συμβολισμό. Ασχολείται με ιδιόρρυθμο τρόπο με τα αντικείμενα και τα παιχνίδια του και έχει εμμονές. Η ομιλία του αρκετές φορές είναι άσχετη με τη συζήτηση ή με τις ερωτήσεις που του κάνετε.
• Δυσκολεύεται να ξεκινήσει να μιλά, κολλάει στον πρώτο ήχο της λέξης ή επαναλαμβάνει πολλές φορές την πρώτη συλλαβή. Επαναλαμβάνει μικρές λέξεις όπως το “και” ή τα άρθρα των λέξεων.
• Δυσκολεύεται να μάθει πράγματα καθημερινής ρουτίνας ακόμα και μετά από πολλές προσπάθειες. Δεν διατηρεί αυτή τη γνώση και το ίδιο πράγμα δεν μπορεί να το ξανακάνει την επόμενη μέρα.
• Έχει δυσκολίες στο γραπτό λόγο δηλαδή στη ανάγνωση και τη γραφή.

Το παιδί με δυσκολίες στην ομιλία, το λόγο ή την επικοινωνία δεν παρουσιάζει απαραιτήτως όλες τις ανωτέρω ενδείξεις. Εάν παρατηρείτε έστω και ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά καλό θα είναι να επικοινωνήσετε με τον ειδικό λογοθεραπευτή.

 
Ποιες παθήσεις είναι υπεύθυνες για τις διαταραχές στο λόγο και την ομιλία;

Η μόνιμη βαρηκοΐα ή η κώφωση που συνήθως οφείλεται σε βλάβη του ακουστικού νεύρου είναι μία από τις αιτίες σοβαρών διαταραχών στο λόγο και την ομιλία. Ακόμα και ήπιες και παροδικές μορφές βαρηκοΐας όπως αυτές που συνοδεύουν μία από τις πιο συνήθεις παθήσεις της παιδικής ηλικίας, την εκκριτική ωτίτιδα, μπορεί να ευθύνονται για την καθυστέρηση στο λόγο ή την ομιλία. Νευρολογικές παθήσεις όπως οι μυοπάθειες ή η εγκεφαλική παράλυση προκαλούν πολλαπλές διαταραχές μεταξύ των οποίων και διαταραχές στην επικοινωνία. Ορισμένες συγγενείς ανωμαλίες και σύνδρομα εμφανίζουν διαταραχές του λόγου και της επικοινωνίας μεταξύ των συμπτωμάτων τους. Για παράδειγμα στις σχιστίες, όπου υπάρχει δυσπλασία της στοματικής κοιλότητας, μπορεί συνυπάρχουν διαταραχές στην άρθρωση, βαρηκοΐα και πιθανή καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη παρότι η δυσπλασία έχει χειρουργικά αποκατασταθεί. Στο σύνδρομο Down, έχουμε νοητική υστέρηση, καθυστέρηση της γλωσσικής και φωνολογικής εξέλιξης και συχνά βαρηκοΐα. Νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός έχουν σαν γνώρισμά τους διαταραχές στην επικοινωνία. Η δυσλεξία είναι μία από τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσορθογραφία) με εκδηλώσεις μόνο στο γραπτό λόγο. Η Δυσαρθρία και Δυσπραξία είναι επίσης νερογενούς αιτιολογίας διαταραχές άρθρωσης.

 
Το παιδί μου δεν έχει καμία τέτοια πάθηση αλλά δεν μιλά καθαρά. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Σε πολλά περιστατικά παιδιών προσχολικής ηλικίας με διαταραχές λόγου ή ομιλίας ο έλεγχος για οργανικά προβλήματα είναι αρνητικός. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Η εξέλιξη του λόγου ή και της ομιλίας του παιδιού αυτού μπορεί να γίνεται με αργό ρυθμό ή να ακολουθεί άτυπη (μη αναμενόμενη) πορεία εξέλιξης. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για “Αναπτυξιακές Διαταραχές Λόγου και Ομιλίας”. Άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές είναι η γλωσσική διαταραχή (ή ειδική γλωσσική διαταραχή), ο αυτισμός και ο τραυλισμός. Με μία λεπτομερή εκτίμηση ο λογοθεραπευτής προσδιορίζει το επίπεδο γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και παρεμβαίνει όταν αυτό διαφοροποιείται από την τυπική, αναμενόμενη εξέλιξη ή δεν συμβαδίζει με τη χρονολογική του ηλικία.

 
Από ποια ηλικία μπορεί να κάνει το παιδί μου λογοθεραπεία;

Ο χρόνος έναρξης της λογοθεραπείας εξαρτάται από το είδος της διαταραχής και τους παράγοντες που εμπλέκονται. Για παράδειγμα, σε ένα παιδί με σύνδρομο Down η παρέμβαση μπορεί να αρχίσει από τους πρώτους μήνες της ζωής με συμβουλευτική των γονέων και στη συνέχεια με συμμετοχή τους στις συνεδρίες του παιδιού. Ένα παιδί που δεν λέει το “ρ” δεν είναι σκόπιμο να αρχίσει θεραπεία πριν τα πέντε περίπου χρόνια εφόσον δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι τους οποίους αποκλείει μία σωστή εκτίμηση.

 
Που θα πρέπει να απευθυνθώ;

Οι επιστήμονες του «Λόγος για όλους» μπορούν να διαγνώσουν έγκυρα και με ακρίβεια εάν η ανησυχία που έχετε για την εξέλιξη της ομιλίας του παιδιού σας είναι δικαιολογημένη. Μπορούν επίσης να αναλάβουν τη θεραπεία εφόσον αυτό χρειάζεται. Τα προγράμματα θεραπείας είναι εξατομικευμένα και υλοποιούνται με πολλούς τρόπους, ακόμα και εξ αποστάσεως.

Και στις διαταραχές λόγου και ομιλίας ισχύει ότι «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία». Εάν έχετε ανησυχία για την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού σας, μη διστάζετε να επικοινωνήσετε άμεσα με τον ειδικό λογοθεραπευτή ο οποίος θα σας αναλύσει με ακρίβεια την πιθανή δυσκολία του παιδιού σας ή θα άρει τις ανησυχίες σας.